Financiële openheid kan relaties redden

In veel gezinnen zijn de financiële zaken onduidelijk en niet helemaal eerlijk geregeld. Praten en afspraken maken helpt. Soms is psychologische hulp nodig. Want onenigheid over geld is een belangrijke reden voor echtscheiding.

Ruzies, geheimen en ongelijkheid. Die woorden typeren veel financiële relaties tussen Nederlandse stellen. Wat er allemaal fout kan gaan, blijkt uit het onderzoek Geld en Relatie van het NIBUD. Zo maken zes van de tien stellen soms tot vaak ruzie over geldzaken. Dat is vaker dan dat ze kibbelen over het huishouden of de kinderen.

Bonje

De meeste bonje is er over de uitgaven van de vrouw. En die vrouw houdt, mogelijk daardoor, regelmatig uitgaven en spaarpotjes geheim. Maar liefst een derde van de vrouwen zegt wel eens te liegen over de prijs van een aankoop, een geheim spaarpotje te hebben of een uitgave stiekem doen. En misschien hebben ze daarin wel gelijk. Want terwijl mannen in 2004 gemiddeld twee keer zoveel als vrouwen verdienden, betalen de partners in 42% van de gevallen beide evenveel aan de gezamenlijke huishoudrekening mee. En dat blijft vaak zo, jaar na jaar, want normaal praten over geld durven of kunnen de meeste mensen niet. Voor slechts de helft van de koppels is geld een regelmatig terugkerend gespreksonderwerp aan de keukentafel.

Relatieleed

Dit gebrek aan communicatie is volgens het NIBUD een belangrijke oorzaak van relatieleed. ‘Stellen die geen financiële afspraken hebben gemaakt, ruziën vaker over geld’, weet woordvoerder Gabriëlla Bettonville. ‘En onenigheid over geld is weer een belangrijke oorzaak van echtscheiding.’ Ellende voorkomen, begint met praten. Maar hoe? Op www.nibud.nl/geldafspraken helpt het NIBUD stellen op weg met tips en een ludieke e-card die je een partner sturen kunt. Daarin staat: ‘Ik wil een geldafspraak met je maken.’ Die ontmoeting dient twee doelen. Ten eerste gaat het om begrip kweken voor de manier waarop de ander tegen geld aankijkt. Daarna volgen eerlijke en praktische financiële afspraken.

Stappenplan

Een handig stappenplan voor een geldafspraak met je partner beschrijft de Amerikaanse personal finance-auteur Richard Eisenberg in zijn Money Book of Personal Finance. Bespreek ergernissen, zegt hij, als je beide ontspannen bent, bijvoorbeeld tijdens een lange fietstocht of een lui middagje op het strand. Begrip voor elkaar begint met de uitwisseling van ieders vroegste geldervaringen. Daarna vertrouwen de partners elkaar hun intiemste geldzorgen toe. Het verkregen inzicht vermindert spanningen. Dat is vaak nodig, want mannen en vrouwen verschillen vaak. Volgens het NIBUD-onderzoek hebben mannen gemiddeld meer voor geld over dan vrouwen, vinden ze vaker dat veel geld hen zelfstandig maakt en vinden ze merkartikelen belangrijker dan vrouwen. Vrouwen maken zich meer zorgen over geld en doen vaker een aankoop zonder eerst te bedenken of ze het echt nodig hebben. Bettonville: ‘Als je partner droomt van een Porsche en een kasteeltje en jij vindt dat onbelangrijk, dan loop je aardig uit de pas.’

Irritaties doorbreken

Dan stap twee van Eisenberg: Beschrijf beide het financiële gedrag dat je in de ander waardeert. Kritiek mag ook, maar hooguit gedurende een kwart van de totale gesprekstijd. Het doel is het vaste patroon van irritaties te doorbreken en elkaar tegemoet te komen. Dat maakt de weg vrij voor stap drie: Elk maakt een lijst met financiële gezinsdoelen voor de korte, de middellange en de lange termijn. Voorbeelden zijn: een buitenlandse reis, de afbetaling van de hypotheek of sparen voor pensioen. Herzie de lijst na een week en rangschik de doelen op volgorde van belangrijkheid. Bepaal daarna per doel, zegt Eisenberg, wanneer het gehaald moet zijn, hoeveel dat kost en hoe u samen aan het geld komt. Daarna moeten de partners hun lijsten samenvoegen en inpassen in hun gezamenlijke budget. Verschillen moeten ze oplossen door middenwegen te zoeken. Blijft een doel financieel toch onbereikbaar, dan moeten ze het opdelen in kleinere stappen of ervan af zien.

Eerlijke afspraken

In de ideale financiële relatie begrijpen beide partners volgens Bettonville hoe de ander omgaat met geld, welke limieten voor gezamenlijke uitgaven gelden, dat je elkaar vrij moet laten in je persoonlijke financiële keuzes, dat je allebei de financiële administratie moeten kunnen voeren en dat normaal praten over geldzaken kan en moet. Bijna vanzelf leidt dat tot eerlijke afspraken over de verdeling van de huishoudelijke lasten, iets waaraan het nu nog regelmatig ontbreekt. Eén gangbare methode is meebetalen naar rato van je netto arbeidsinkomen. Een tweede bijdragemogelijkheid is: allebei evenveel overhouden. Dat laatste pakt vaak eerlijker uit als één partner meer zorgtaken verricht.

Erica Verdegaal (www.ericaverdegaal.nl) schrijft en spreekt over persoonlijke geldzaken. Ze is columnist van NRC Handelsblad.