Ouderschap: collega-ouders worden als het moeilijk is

Door een scheiding word je van partners ex-partners. Je blijft samen ouders. Soms is dat ontzettend moeilijk. Als het conflict tussen jullie beiden zo hoog is opgelopen, dat samen ouders zijn een constant gevecht is.

Aan de hand van een verhaal uit de praktijk vertel ik hieronder hoe je daar toch uit kunt komen.

Ouderschap na scheiding, een uitdaging!

Floris en Rhodé zijn sinds 3 maanden uit elkaar. Rhodé voelde zich niet meer gelukkig in hun relatie. Elke keer weer kreeg ze niet de aandacht die ze nodig had. Floris leefde alleen maar voor zijn werk. Zodra hij thuiskwam, dook hij weer achter zijn laptop. Rhodé voelde zich niet gezien en gewaardeerd. Wanneer Floris dan ook nog eens begon te snauwen op een vrij eenvoudige vraag van haar, trok ze zich steeds meer terug. Ze voelde zich chagrijnig worden. En voordat ze het in de gaten had kon ze alleen maar boos op hem reageren. Het was niet fijn meer met elkaar. Relatietherapie wilde Floris niet. En zo ploeterden ze verder. Ieder op zijn eigen eiland. Tot ze een leuke collega bij het koffiezetapparaat tegen kwam…

Toevallig hebben Floris en Rhodé ook 4 kinderen. Thirza en Marjolein van 3 en 8 jaar en Ronald en David – een tweeling van 13 jaar. De meiden kunnen zich redelijk vinden in de regeling van om het weekend bij papa en door de week een nacht.  Ronald en David hebben er meer moeite mee. Ze missen hun vader als ze bij moeder zijn. Af en toe gooien ze een balletje op dat ze meer bij vader willen zijn. Mama wil daar niets van horen. “Je vader heeft toch geen aandacht voor jullie door de weeks. Dus daar komt niets van in.“ De boys zeggen al snel niets meer en vertrekken naar hun kamer.

Floris voelt zich erg gekwetst door de relatie die Rhodé is begonnen tijdens hun huwelijk. Wanneer de kinderen bij hem zijn, geniet hij met volle teugen. Ze doen allerlei leuke dingen. Vertrekken naar het bos, gaan regelmatig er op uit. Wanneer ze weer naar hun moeder gaan, voelt hij de stilte drukken. Hij mist het gezellige geklets van de kinderen. Van binnen voelt hij zich weer boos worden.  Hij staat continu aan richting de kinderen. Zodra hij iets hoort waar hij zich zorgen over maakt, pakt hij zijn mobiel en bericht Rhodé hierover. “Wanneer je Thirza naar mij toe brengt, trek haar nu eens gewoon schone kleren aan, dan al die vieze vodden die ze aan heeft. Je krijgt niet voor niks alimentatie. Of mag je niet van die nieuwe vlam van je.” Of “David heeft weer een onvoldoende voor zijn Engels. Lukt het je nooit eens om tijd aan die gozer te geven?” Dit kan zo maar een aantal keren op een dag zijn. 

Rhodé voelt zich klem gezet tussen haar keuzes en de kinderen en reageert ook weer boos op zijn appjes. Daardoor blijven ze continu in strijd met elkaar. De meiden durven niet veel te zeggen. De tweeling echter klaagt bij vader over hun moeder. Hoe slecht ze wel niet geholpen worden. Dat moeder ze in een kabouterbed laat slapen, terwijl ze liever ieder een tweepersoons bed willen.  Floris begrijpt dat niet en maakt er een groot punt van. Terwijl Rhodé denkt: waar heeft hij het over. Ze hebben een gewoon bed. Vraag eerst eens wat er is. 

Voordat Floris en Rhodé het beseffen zitten ze naar aanleiding van de opmerkingen van de kinderen in een hoogconflict met elkaar. Ze beoordelen elkaars kwaliteiten. Halen elkaar naar beneden.  Gaan met het verhaal van de kinderen de strijd met elkaar aan. Tegelijkertijd luisteren ze niet echt meer naar elkaar. Vragen ze niet door en maken de kinderen er gebruik van om ouders tegen elkaar uit te spelen. Het is oorlog…

Vechtscheiding of hoogconflictscheiding

Een hevige escalatie als deze in het conflict tussen gescheiden ouders komt vaker voor. Een scheiding is een hele normale gezinsreorganisatiefase. Ouders moeten door een rouwproces heen wanneer er een scheiding is gekomen tussen hen als ex-partners. Het gezin gaat uit elkaar en op beide nieuwe plekken krijgen de systemen eigen regels en invloeden. Dat is wennen. En tegelijkertijd ook rouwen om wat is geweest. Zeker wanneer er ook nog nieuwe partners een rol gaan spelen, terwijl daar nog geen ruimte voor is bij de kinderen en bij de andere partner. Dat geeft een scheefgroei waar de andere ouder ook mee moet dealen. Deze fase, van rouwen en afstemmen, kost veel tijd, pijn, verdriet en boosheid. Zowel bij ouders als bij kinderen.  

Na verloop van tijd gaat in veel scheidingen het stof wel een beetje liggen. Maar er zijn situaties waar dat niet lukt. Waar er meer voor nodig is om de negativiteit te kunnen doorbreken. Wat veel mensen een vechtscheiding noemen, maar wat ik een hoogconflictscheiding noem.

Wanneer conflicten zo hoog oplopen dat een rechter een beslissing moet nemen, dan is het heel moeilijk om elkaar weer te kunnen vinden. In Nederland gebeurt het nog te vaak dat een rechter ouders terugstuurt naar mediation. Op zich is dat een goed streven, alleen is het niet altijd een werkbaar hulpmiddel. Het kan namelijk zijn dat een conflict zó hoog is opgelopen, dat de ex-partners in de ‘vechtstand’ staan en niet meer bereid zijn met elkaar in gesprek te gaan. De ander móet verliezen, ook als dat voor beiden slechter is.

De negativiteit doorbreken

Op zo’n moment word ik vaak gebeld voor een traject om ouders te begeleiden om een andere invulling te geven aan hun gezamenlijke ouderschap.

Soms is de situatie zo dat élk overleg het conflict verdiept. Voor ouders is het dan moeilijk om midden in de pijn en het verdriet een fase in te moeten waar ze nog niet aan toe zijn.  Liever zet ik dan in op parallel ouderschap. Dat is een soort solo-ouderschap voor beiden. De ouders hebben geen bemoeienis met elkaar en nemen ieder hun eigen verantwoordelijkheid.

In deze fase krijg je de tijd om te rouwen, om een nieuwe weg te zoeken en te realiseren dat je zelf als ouder ook een sleutel in handen hebt. En de kinderen krijgen ruimte om te kunnen ademen bij beide ouders. 

Terug naar Floris en Rhodé. Op het moment dat ze tijdens een gesprek met een bemiddelaar realiseren dat ze vaker reageren vanuit hun pijn en teleurstelling – en dat hun reactie daardoor wordt gekleurd, kan het besef komen om dit patroon te doorbreken. Mogelijk dat Floris een individueel traject kan starten waarin hij ruimte krijgt voor zijn pijn en Rhodé zich realiseert dat zij in een hele andere fase zit dan Floris, maar hem wel zijn ruimte moet gunnen. Dan komt er een omslag binnen hun ouderrol. Ze gaan zich bewuster inzetten als collega-ouders. Dit geeft de kinderen rust en mogelijkheden om van beide ouders te mogen houden.