string(9) "financien"
string(21) "scheiden-met-kinderen"
string(8) "kinderen"
string(21) "scheiden-met-kinderen"
string(23) "procedure-echtscheiding"
string(21) "scheiden-met-kinderen"
string(14) "relatie-emotie"
string(21) "scheiden-met-kinderen"
Scheiden met kinderen: hoe werkt dat?
Leestijd: 10 minutenScheiden is veel meer dan een juridisch proces, het is een levensgebeurtenis, een life event. Een transitie van de ene fase naar de andere. Dat geldt voor de scheidende ouders én voor hun kinderen. We schetsen hier een overzicht van verschillende aspecten waar scheidende ouders mee te maken krijgen.
- Menselijk en zakelijk scheidingsproces
- Wat moet er geregeld worden bij een scheiding met kinderen?
- Wat kan er nog meer in het belang van de kinderen?
- Waar te beginnen bij een scheiding met kinderen?
- Kinderen vertellen over de scheiding: het paraplugesprek
- Emotionele proces
- Hulp en ondersteuning bij scheiding met kinderen
Menselijk en zakelijk scheidingsproces
Als ouders gaan scheiden, scheiden de kinderen mee. Hoewel ze er niet om hebben gevraagd, moeten ze toch de gevolgen dragen. Een scheiding met kinderen maakt de situatie daarom vaak extra verdrietig, maar je kunt deze periode als ouders samen voor het hele gezin makkelijker en dragelijker maken. Door echt aandacht te geven aan de menselijke aspecten, de praktische en de juridische. Deze aspecten zijn allemaal belangrijk om het gehele proces zo goed mogelijk te laten verlopen. Of andersom gezegd: als de scheidende ouders te weinig stilstaan bij de menselijke en praktische aspecten, loopt het juridische gedeelte erg stroef – of loopt het proces vast. Tijdens de scheiding al of op de langere termijn.
De fases waar ouders en kinderen bij een scheiding doorheen gaan, zijn niet afgebakend. Integendeel, verschillende onderdelen uit het proces beïnvloeden elkaar juist. De verschillende stappen moeten ergens in het proces doorlopen worden, maar niet per definitie in een bepaalde volgorde. Dat hangt namelijk sterk samen met de feitelijke situatie. Als ouders bijvoorbeeld al een tijd apart wonen, zal het anders gaan dan als er een heel recent en (voor de ander) onverwacht besluit is om uit elkaar te willen gaan.
De prioriteiten voor het ene koppel kunnen dus anders liggen dan voor het andere. Ook de tijd die nodig is voor de stappen in het proces kan verschillend zijn.
Verder is het belangrijk niet alleen te kijken naar wat er “moet”, maar ook naar wat er “kan”. De mogelijkheden zijn heel breed. Door samen te kijken naar wat belangrijk is voor beide ouders en voor de kinderen kunnen jullie oplossingen vinden die voor iedereen zo goed mogelijk werken, ook als de situatie moeilijk lijkt. In overleg en onder begeleiding van een professional, of van verschillende soorten specialisten.
Wat moet er geregeld worden bij een scheiding met kinderen?
Als ouders die samen het gezag over hun kinderen hebben gaan scheiden, zijn er bepaalde stappen die geregeld moeten worden. Andere stappen zijn niet verplicht, maar vaak wel verstandig. Wat er moet worden geregeld, is het ouderschapsplan. Dat geldt voor getrouwde ouders en voor ouders die niet getrouwd zijn, maar wel gezamenlijk gezag hebben. Het verschil is dat er voor de laatste groep geen sanctie op staat als zij geen ouderschapsplan maken. Maar ook dan is het verstandig om het wel te doen.
Het ouderschapsplan is een set van afspraken die de ex-partners als ouders maken over hun kinderen. In de meeste situaties hebben beide ouders het gezag, en nemen zij samen de beslissingen over hun kinderen. Na de scheiding blijft dat ook zo.
Nederland is een van de weinige landen waar het verplicht is een ouderschapsplan te maken. De gedachte van de wetgever hierachter is dat ouders er samen over nadenken hoe ze het ouderschap in het vervolg samen willen vormgeven. En de wet gaat ervan uit dat ouders een serieuze poging doen samen het gezag uit te oefenen (en de rechter dus ook).
Het ouderschapsplan moet in elk geval voldoen aan een aantal minimumeisen. Daarnaast gaat een goed ouderschapsplan over nog veel meer. Lees daarover en over het opstellen van een ouderschapsplan verder bij Wat is een ouderschapsplan?
Wat kan er nog meer in het belang van de kinderen?
Niet alleen kan een ouderschapsplan veel meer afspraken bevatten dan wat de wet als basis stelt, ook kunnen ouders vaak veel meer doen in het belang van de kinderen én in hun eigen belang. Dat gaat dan over het hele scheidingsproces, het vormen van het ouderschapsplan, communicatie en creatief zijn met oplossingen.
Hoe is het ouderschap voor jullie kinderen zo compleet mogelijk? Wat helpt bij het samen in gesprek gaan? Hoe beslis je zelf (in plaats van de rechter)?
Tips daarover vind je in onderstaand artikel.
Waar te beginnen bij een scheiding met kinderen?
Een scheiding met kinderen is net als een overlijden van een naaste een van de meest stressvolle gebeurtenissen die een mens kan meemaken. En het is complex. Het is niet alleen een juridisch proces, maar vergt een volledig nieuwe visie over hoe je leven eruit moet zien. Een nieuwe woning, misschien een nieuwe baan als je uit het arbeidsproces bent geweest, je kinderen niet meer iedere dag bij je thuis.
Waar te beginnen is dan ook niet voor iedereen hetzelfde. Soms zijn mensen al jaren uit elkaar, maar nog niet gescheiden. Of ze zijn al lang in therapie geweest. Of de breuk is juist heel vers en onverwacht voor een van beiden. Dat voortraject is natuurlijk van invloed op de vraag waar te beginnen. In het voorbeeld van het al jaren apart wonen is er misschien al een invulling in de praktijk voor de zorg voor de kinderen, terwijl bij een heel verse breuk daar nog een (tijdelijke) oplossing voor moet komen. Bij de ene situatie kan die tijdelijke oplossing al snel worden omgezet in afspraken voor de langere termijn, in het andere geval is daar eerst meer rust in de emoties voor nodig.
Het kan daarom behulpzaam zijn een mediator te vinden die maatwerk biedt en helpt te kijken welke stappen voor jullie nodig zijn. Bij elk stel, elk gezin past een eigen aanpak. Met een combinatie van de juridische en financiële punten, de emotionele thema’s en de praktische uitvoering. Waar liggen de prioriteiten? Wat past het best bij jullie situatie?
Scheidingsmelding
Voor een goed verloop van de scheiding is in elk geval de scheidingsmelding van groot belang. Dat is de boodschap van de ene partner aan de andere dat hij of zij wil scheiden.
De manier waarop die melding is gedaan, hoe duidelijk die was en hoe duidelijk hij is aankomen, is van grote invloed op de verwerking van de scheiding en daarmee voor het hele proces. Dit geldt zowel voor de partner als voor de kinderen.
Het is heel normaal dat het ontzettend moeilijk is de scheidingsmelding te doen. En het is belangrijk te beseffen dat de partner de boodschap niet altijd ‘hoort’, niet duidelijk aankomt bij de ander. Dat kan komen door onduidelijke communicatie (niet expliciet zeggen dat je wilt scheiden bijvoorbeeld), of communicatie die niet overkomt. Therapie of coaching hierbij kan heel zinvol zijn. Sommige manieren van communicatie werken namelijk niet, vooral als je in bepaalde ruzie-dynamieken zit.
Kinderen vertellen over de scheiding: het paraplugesprek
De kinderen moeten ook een soort scheidingsmelding krijgen. In de praktijk blijkt het paraplugesprek heel goed te werken. Dat is een gesprek dat door beide ouders samen wordt gedaan en waarin ze samen vertellen dat ze gaan scheiden. Zij houden samen als het ware een paraplu boven de kinderen.
Het is belangrijk dat de kinderen de kans krijgen emotioneel te reageren op de boodschap dat hun ouders uit elkaar gaan en wel voordat een ouder ergens anders gaat wonen. Angst, onzekerheid, verdriet, boosheid en schuldgevoelens spelen een rol. Zij hebben dus tijd en ruimte nodig voor hun reacties. Zowel tijdens het gesprek, als in de dagen en weken daarna.
Emotionele proces
Een invloedrijk aspect van een scheiding met kinderen is zoals gezegd het accepteren van de scheiding. Dit is een stap die helpt bij de overgang naar de nieuwe fase van samen ouder te kunnen blijven zijn.
Acceptatie is een van de fases in het rouwproces rond de scheiding. Ruimte geven aan de emoties die spelen, aan de verschillende stappen in dat rouwproces, maakt dat die emoties zakken. Als emoties naar een bepaald niveau gezakt zijn, kan iemand pas weer rationeel denken. En dat is weer nodig om een goed gesprek te kunnen hebben over onder meer het ouderschapsplan en te kunnen onderhandelen over afspraken.
De acceptatie geldt voor de scheiding zelf en voor de persoon van de ander. Zeker in ruzie-situaties bestaat het risico dat ouders gaan zoeken naar hun eigen gelijk (“ik ben de goede ouder, de ander niet”) of een vorm van vergelding zoeken voor het verdriet dat zij voelen (“jij hebt ons dit aangedaan”). Het accepteren van de ander voor wie hij of zij is – wat anders is dan de partner zou willen – helpt bij het maken van realistische afspraken.
Als bijvoorbeeld de moeder altijd te laat was, dan blijft dat zo. Dat soort eigenschappen zijn bijna niet te veranderen, en blijft dus aanwezig – ook bij de wissel van de kinderen tussen de ouders. Accepteren dat je door de scheiding de ander niet kunt veranderen, en dus nog steeds te maken zult hebben met bepaalde eigenschappen van de ander, helpt in het omgaan met de situatie zoals die is.
Hulp en ondersteuning bij scheiding met kinderen
Scheiden in het algemeen kan moeilijk zijn en scheiden met kinderen is eigenlijk altijd moeilijk. Goede hulp kan daarbij ondersteunen. Bij de hulp van alle professionals geldt: het hangt van de situatie af welke hulp nodig is en waar welke prioriteiten liggen.
Soms is het eerst nodig de negatieve spiraal van conflict-dynamieken te doorbreken – soms kan dat bij de mediator, soms ligt het dieper en is hulp van een therapeut of coach nodig. Als die spiraal doorbroken is en de communicatie verbetert, kunnen de ouders ook beter door met de rest van het proces.
Begeleiding van het gesprek over afspraken kan vaak gebeuren door een scheidingsmediator. De specialisatie van een mediator op familierecht-gebied helpt daarbij, omdat die specifiek getraind is en kennis heeft van de mogelijkheden en beperkingen in de regelgeving. In meer ingewikkelde situaties – als bijvoorbeeld ook een familiebedrijf een rol speelt – kan een team van overlegscheidings-professionals u efficiënt en deskundig helpen. Andersom, als de situatie eenvoudiger is, partners in goed overleg eruit kunnen komen of samenwoners afspraken over alimentatie meteen afdwingbaar willen vastleggen in het convenant, kan een echtscheidingsnotaris helpen.
Het kan ook nuttig zijn om advies in te winnen bij een advocaat, ook als u een mediation traject afspreekt. De advocaat kan bijvoorbeeld adviseren over uw positie of met u meedenken over oplossingen.